Từ khi nào Mai Vàng đã có trên bàn chưng Tết ở Miền Nam ?

Nhành hoa mai đẹp không những suy tôn vẻ đẹp tự nhiên cho ngày xuân mà còn là văn hóa, phản ảnh nhân sinh quan của người dân vùng đất phương Nam qua hàng trăm năm nay.

Dân Miền Nam vốn xuất thân từ đồng bằng Sông Hồng, đa số trong khoảng vùng Thanh Hóa, Nghệ An, Hà tỉnh giấc và Quảng Bình. Theo bước Nam Tiến, di dân tiến dần vào Nam. Khi chúa Nguyễn Hoàng vào đất Thuận Hóa (Huế) lập cơ nghiệp nhà Nguyễn (khoảng năm 1600) hùng cứ phương nam sông Gianh.

Đèo Ngang vốn là biên giới giữa Việt Nam và Chiêm Thành, ở vĩ tuyến 18 ºN, có cao độ 300 m. Mặc dù độ cao ko nhiều như Hải Vân, nhưng khí hậu phía bắc và phía nam Đèo Ngang có phần xa rời lớn.

Ở phía bắc, như Hà Tĩnh (vĩ độ 18°19'59"N) nhiệt độ trung bình mùa đông khoảng 17 ºC, có lúc xuống 8 ºC, trái lại ở phía Nam có khí hậu hot hơn, như ở Đồng Hới (vĩ độ 17º21' N ) là vùng khô hạn hơn, nhiệt độ làng nhàng mùa đông 18.7ºC.

tính từ lúc nam Đèo Ngang tới Đèo Hải Vân, nhiệt độ mùa đông cao dần. Chẳng hạn ở Huế (vĩ độ 16º 28’N), có nhiệt độ trung bình mùa đông 20 ºC, lạnh nhất là 10ºC. Đèo Hải Vân (vĩ độ16°28' N, cao độ 1495 m) ngăn chận gió Bắc thổi trong khoảng đất liền Trung Hoa, nên phía nam có khí hậu ấm hơn. Chẳng hạn ở Đà Nẵng (vĩ độ 16°04'12"N) có nhiệt độ trung bình mùa Đông 18-23 ºC, và ít khi lạnh dưới 15 ºC. Và từ đây vào Nam, nhiệt độ mùa đông cải thiện dần.

=>Xem thêm: Hướng dẫn chi tiết cách làm gốc cây phình to

Tập tục bác mai vàng trong dịp Tết chỉ thấy trong khoảng Huế trở vào nam. Trước đây 50 năm, nhân dân vùng từ Quảng Trị trở ra không có bác hoa Mai trong dịp Têt mà chỉ bác Hải tuyến đường (Chaenomeles spp. Họ Rosaceae), Đổ quyên (Rhododendron sp.), hay hoả hồng (Rosa spp.), vì hoa mai nở trễ sau Tết rất xa (tháng hai và 3 dương lịch) và ko phổ biến hoa. Ngày nay nhờ phương tiện chuyển động hàng hóa thuận tiện và đời sống kinh tế tương đối hơn, văn hóa bác mai vàng ngày tết được phổ quát nhiều hơn, mai được chở tới trong khoảng các tỉnh giấc phía nam.

như vậy, ngừng nhiệt độ trung bình mùa đông để Mai Vàng trồng được phải trên 10 ºC, và để cho hoa Mai Vàng nở dịp sắp Tết (trước hoặc sau Tết 2-3 tuần) phải trên 15 ºC. Đấy là lý do vì sao trong khoảng Huế trở vào Nam có văn hóa bác Mai Vàng trong dịp Tết, vì có điều kiện khí hậu (cùng với công nghệ lặt lá) để hoa mai vàng nở ngẫu nhiên trong dịp Tết. Riêng ở Miền Bắc, nhờ tác động của vùng biển mà Hoa Mai Vàng im tử có hoa, khi mà ở những vùng khác Mai Vàng có hoa rất trễ khoảng tháng 2 hay 3 dương lịch, và hoa không rộng rãi. Như vậy, trong khoảng vùng Quảng Trị trở ra Miền Bắc ko có điều kiện nhiệt độ mùa đông phù hợp cho mai vàng sôi động trong dịp Tết. Thay vào đấy, hoa Đào thích hợp xứ lạnh, được tuyển chọn lâu đời qua mấy ngàn năm để hoa tấp nập vào dịp Tết, chính là hoa tuyệt vời của Miền Bắc.

Mai Vàng và người Việt lưu vong

Sau 1975, hàng triệu người Việt vượt biên “bỏ của chạy lấy người”. Tài sản cả một đời bỏ lại quê nhà, nhưng lúc có điều kiện về thăm quê cũ, đương nhiên tài sản ko được phép mang theo, nhưng họ lại dấm dúi mang theo một tài sản tinh thần quý giá - hạt hay cây con mai vàng ngàyTết cho quê hương mới (vì lệ luật rất khắt khe lúc nhập cảng giống cây xứ lạ vào nước sở tại, nhất là Australia và Hoa Kỳ). Bắt đầu từ ấy, mai vàng ngày tết, và mai tứ quí được trồng ngoài vườn (nơi có khí hậu cho phép), hay trong nhà (trong chậu, dạng bonsai trong chậu nhỏ) được thấy ở Hawaii (Honolulu, vĩ độ 21ºN, ngang Hà Nội), Miami (25ºN), Tampa (27 ºN), New Orleans (29 ºN), Houston (29 ºN), Dallas (32 ºN), San Diego, Little Saigon, Long Beach, Los Angeles (California, 33-34 ºN), Oklohama City (35 ºN) và San Jose (California, 37 ºN). Như vậy, cực bắc của hoa mai vàng của người Việt ở Mỹ là vĩ tuyến 37 ºN). Tại London (51 ºN), tôi biết có nhiều người trồng mai vàng trong nhà nhưng ko có hoa, ngoài trừ ở Vườn Bách Thảo tôn thất Kew (Royal Botanic Garden Kew) trồng trong nhà kiếng nhiệt đới (nhiệt độ điều chỉnh 27-32ºC) có mai vàng trổ hoa vào dịp Easter (đầu tháng 4).

Tại Hoa Kỳ, ở phần nhiều mọi đô thị có đông người Việt đều có bán chậu mai vàng và mai tứ quý trong dịp Tết. Các chậu mai này được trồng ở các thành thị miền nam California, nơi có nhiệt độ ban ngày >18 ºC, nhiệt độ ban đêm > 10ºC trong tháng 1 dl, là tháng lạnh nhất trong năm. Chẳng hạn, nhiệt độ ban ngày/ban đêm vào tháng 1 dl ở San Diego (vĩ độ 32º.70’N) là 18.9º/10ºC, nhưng đôi khi có sương muối (frost). Để hạn chế chết vì sương muối bất thường, chậu mai được đặt trong sân vườn vào mùa hè và mùa thu, nhưng dời vào nhà hay nhà kiếng vào mùa đông. Ngay cả ở San Jose (Bắc California, vĩ độ 37 ºN, nhiệt độ tháng lạnh nhất là tháng 1 dl, nhiệt độ ngày/đêm 16 º/6 ºC), mai vàng thấy trồng ở chùa Đức Viên, và trong dịp Tết cũng thấy có bán mai vàng dưới dạng chậu nhỏ hay bonsai, không có bông phổ thông và đẹp bằng ở những nơi khác.

=>Xem thêm: Bí quyết chăm sóc mai sau khi xả tàn

Vì khó bảo vệ, tìm mai về chỉ thưởng ngoạn một năm, giá một cây mai (chưa kể tiền chậu) ở vùng Little Sài Gòn (nam California) tối thiểu 30 đô la Mỹ, mai lớn có đa dạng hoa thì giá cao gấp bội, hơn 200 đô la, nên là một thị trường thừa cân bổ cho người cung cấp mai vàng bán trong dịp Tết. Ngày nay, phần đông mai vàng bán ở Hoa Kỳ cung cấp từ Hawaii, cùng vĩ độ với vùng Hà Nội, nhưng có khí hậu ôn hòa, ấm áp trong mùa đông hơn. Tại Honolulu, tháng 2 dl lạnh nhất, nhiệt độ ban ngày 27 ºC, ban đêm 18 ºC, tương đương với khí hậu vùng Khánh Hòa, rất hoàn hảo cho canh tác hoa mai vàng nhộn nhịp đúngTết ta.